GÓRY

Świątynia Wang

Świątynia Wang w Karpaczu

Perła Karkonoszy, zabytek architektury nordyckiej z XII wieku. Świątynię zbudowali w XII wieku Norwegowie  w miejscowości Vang nad jeziorem Vangsmjosa. W Karkonosze została przywieziona przez króla pruskiego Fryderyka Wilhelma IV w 1842 roku. Konstrukcję wykonano bez użycia gwoździ. Snycerka na dwunastowiecznych portalach, kolumnach z kapitelami, rzeźby lwów nordyckich są dziełami prawdziwej sztuki potomków Wikingów. Na zewnątrz możemy podziwiać stylizowane krużganki i granitową dzwonnicę.

Najznakomitszy wkład Norwegii w światową historię architektury

Kościoły słupowo-szkieletowe stanowią najznakomitszy wkład Norwegii w światową historię architektury. W okresie średniowiecza budowano je w wielu krajach północno-zachodniej Europy. W samej Norwegii znajdowało się co najmniej 1000 takich kościołów. Po Reformacji, w roku 1537 wiele z nich rozebrano i zastąpiono większymi budowlami sakralnymi. Na początku XIX w. pozostało w Norwegii niewiele ponad 100 kościołów słupowo-szkieletowych. Obecnie w kraju tym znajduje się 28 tego typu świątyń. Poza Norwegią jeden jest na terenie Szwecji i drugi w Karpaczu - kościół Wang. 

Konstrukcja ramy na kamiennej podstawie

Pojęcie kościoła słupowo-szkieletowego wiąże się z konstrukcją jego ścian, która została w pełni rozwinięta około roku 1100. Podstawą konstrukcji ściany jest rama utworzona ze słupów ustawionych pionowo oraz łączących je belek, dolnej i górnej. Rama stoi na kamiennym fundamencie. Tak skonstruowane najstarsze kościoły stoją już od prawie 900 lat. Pionowe wypełnienie deskowe umieszczone w ramie połączone jest techniką wpustów i piór. Gwarantowało to szczelność ścian w przypadku, gdy deski kurczyły się lub rozciągały pod wpływem zmian klimatycznych. Konstrukcja tego typu zastąpiła wcześniejsze rozwiązania, gdzie słupy zakopane były w ziemi i ulegały zbutwieniu po okresie około 100 lat. 

Jedyne w swoim rodzaju norweskie dzieła sztuki 

Wraz ze swymi rozbudowanymi motywami wyżłobionymi w drewnie, portale kościołów słupowo-szkieletowych stanowią jedyne w swoim rodzaju norweskie dzieła sztuki. Walka pomiędzy przypominającymi smoki zwierzętami stanowi centralny motyw zdobnictwa okresu Wikingów. Przykładem może być portal zachodni kościoła słupowo-szkieletowego w Borgund.

Znawcy różnią się co do swych poglądów na temat inspiracji artystów. Podczas gdy jedni z trudem dostrzegają związek z przesłaniem chrześcijańskim, drudzy twierdzą, że motywy portali stanowią wyraźny obraz walki pomiędzy dobrem i złem. 

Król pruski zleca przeniesienie kościoła 

Kontakt pomiędzy norweskim profesorem sztuki i malarzem I. C. Dahl'em, który przebywał w Dreźnie, a królem pruskim Fryderykiem Wilhelmem IV umożliwił przeniesienie tego słupowo-szkieletowego kościoła w roku 1842 na teren Śląska. W Vang postawiono nowy kościół i planowano rozebrać stary. Dahl znał historyczną wartość tej budowli i udało mu się przedtem dokonać jego pomiarów. Bez powodzenia jednak walczył o ponowne wzniesienie kościoła na terenie Norwegii. Zamiast tego król Fryderyk Wilhelm IV opłacił transport najważniejszych części budowli na teren Prus i w ten sposób uratował kościół.

Za wstawiennictwem hrabiny Fryderyki von Reden z Bukowca koło Kowar kościół stanął na nowo, tym razem w Karpaczu , zrekonstruowany w dość swobodny sposób. Mimo to w Norwegii uważa się go za jeden z zachowanych kościołów słupowo-szkieletowych.